Biurowiec Hansa Poelziga
Dom Ukraiński
Biurowiec Hansa Poelziga
Dom Ukraiński
Dom Ukraiński
W przestrzeni
los czytamy
Historia rozgrywa się nie tylko w czasie, ale i w przestrzeni. Każde z wydarzeń ma swoje właściwe miejsce, w którym się odbywa. Każda historia ma swoją arenę zdarzeń. Scenerią historii o Domu Ukraińskim jest biurowiec Hansa Poelziga we Wrocławiu.
1. – 2. Graß, Barth & Comp. (W. Friedrich), plan śródmieścia Breslau, 1920 rok, zbiory Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego 1919–1947
3. Autor nieznany, Biurowiec Miastoprojekt, ok. 1973 rok, zbiory Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej
Breslau ︎︎︎ 1911
Projekt Hansa Poelziga powstał w 1911 roku na zlecenie firmy Junkernstraße–Baugesellschaft. Sześciokondygnacyjny budynek o żelbetowej konstrukcji szkieletowej został wzniesiony w latach 1912–1913 w Breslau przy Junkernstraße 38–40.
Na parterze znajdowały się sklepy z dużymi witrynami, a w narożnej części mieściło się jedno z pierwszych kin w Breslau: Urania–Kino–Theater. Wyższe piętra przeznaczone były na biura inwestora i właściciela budynku, natomiast dwie ostatnie kondygnacje zajmowała miejska szkoła kupiecka dla dziewcząt i chłopców.
W 1945 roku miasto znalazło się w granicach administracyjnych nowej Polski. Niemcy zostali wypędzeni, a na ich miejsce przybyli Polacy, wśród których znajdowali się liczni wypędzeni z polskich Kresów Wschodnich. Wkrótce ulica Junkernstraße zmieniona została na Ofiar Oświęcimskich. Obiekt przejęło miasto na cele biurowe.
W powojennej historii w murach biurowca umieszczono Biuro Projektowo–Badawcze Budownictwa Ogólnego Miastoprojekt Wrocław, a także Teatr Pantomimy (sale do prób) i Klub Studencki „Pałacyk” (czasowo przeniesiony z powodu remontu macierzystej siedziby). W 1995 roku wykonano remont generalny, odnowiono i przebudowano wnętrza na potrzeby banku BZ WBK. Dzisiaj obiekt jest własnością prywatną.
Wrocław ︎︎︎ 2023
W 2022 roku niedługo po rosyjskiej inwazji na Ukrainę, z inicjatywy prywatnych osób oraz przy wsparciu Fundacji Zobacz Mnie, w budynku powstały tymczasowe mieszkania dla ukraińskich migrantów i migrantek wojennych. Miejsce dawało schronienie jednocześnie dwustu dzieciom i kobietom, które uciekły z piekła wojny. Tym samym biurowiec Hansa Poelziga stał się miejscem do mieszkania – domem po raz pierwszy w swojej ponad stuletniej historii.
Dom Ukraiński funkcjonował od kwietnia 2022 roku do lipca 2023 roku.
„O co chodzi w architekturze? Wszak o formę, a dokładnie o formę symboliczną“.
Hans Poelzig (1931)
Hans Poelzig
(1869–1936)Uważany jest za najważniejszego architekta w Niemczech pierwszego trzydziestolecia XX wieku, pioniera modernizmu architektonicznego – na długo przed Bauhausem. Projektował domy prywatne i całe dzielnice, domy handlowe, pomniki, teatry i kina, ale przede wszystkim budynki przemysłowe i biurowce w wielkich miastach. Poelzig projektował w duchu nowoczesności, jednak często odwoływał się do tradycji historycznej. Nie uważał się za członka jakiegokolwiek ruchu – twierdził, że znajduje się „gdzieś pomiędzy”. Bardziej niż inni twórcy tamtych czasów pozostawał wierny idei artystycznej natury architektury, wierząc, że „forma symboliczna” znaczy więcej niż jakiekolwiek względy funkcjonalne i społeczne, a nawet polityczne. We Wrocławiu zrealizował m.in. dom wzorcowy na wystawie rzemiosła (1904 rok), dom własny przy ul. Chopina (1906 rok) i biurowiec przy ul. Ofiar Oświęcimskich (lata 1911–1913). We współpracy z Maxem Bergiem stworzył plan urbanistyczny Wystawy Stulecia, oraz zaprojektował Pawilon Czterech Kopuł. Wszechstronność talentu Poelziga znalazła wyraz także w projektach scenografii teatralnych i filmowych oraz ekspresjonistycznych obrazach i rzeźbach.
Czym jest dla Ciebie dom?
Snuję się po pustym budynku, który wciąż wibruje obecnością poprzednich lokatorów. Dokumentuję miejsce, w którym przenikają się przeszłość i teraźniejszość, a na jego murach odciskają się nowe emocje i znaczenia. Szukam śladów po dawnych czasach, by opowiedzieć historię o domu, tym utraconym i uchodźczym.
